Monday, May 28, 2012

बादल के बंद लिफाफे में

बादल के बंद लिफाफे में
कहीं उसका खत तो नहीं
पता नही लब्स गिले है या सुखे?
भेजे होंगे उसने हजार सपने और कईं ख्वाईशे 
या भेजी होगी उसने झिलमिलाती हुयी धुप
या फीर आसूंओं की गिली बारीश
लिफाफा खोलतेही गिला होना तय है
बस सोच रहा हूं के किस को साथ ले लूं
दिल को या दिमाग को?

बादल के बंद लिफाफे में
कहीं उसका खत तो नहीं...


-सत्यजित.

Monday, May 14, 2012

मै कभी बतलाता नही....

'आई', आई म्हणजे उगम, आई म्हणजे निर्माण, आई म्हणजे ओळख, आई म्हणजे संरक्षण, आई म्हणजे जिवन, आई म्हणजे अभय.


जिच्याशी जोडलेली नाळ तुटली की बाकी नाती जन्माला येतात ती आई. प्रत्येक जन्मल्याला येणर्‍याला बाय डिफॉल्ट आई ही असतेच. कुठल्याही गोष्टीचा उगम किंवा निर्माण करण्याची शक्ती म्हणजे आई.

तुमच्या साठी मी 'माझी आई' ह्या वर मी एक निबंध लिहू शकेन पण माझ्या स्वतःसाठी म्हणुन माझ्या आई बद्दल लिहायच झाल तर मात्र एक प्रबंध लिहावा लागेल. माझी आई कशी आहे, माझ्या आई माझ्यासाठी काय करते कींवा तिने माझ्यासाठी काय केलं ह्याचा विचार करणं म्हणजे फुटपट्टी ने पृथ्वीच्या व्यास मोजायला निघण्या सारखं आहे. आई बद्दल काही लिहणं म्हणजे मला बाळबोध वाटतं. तिने माझ्यासाठी काय केलं ह्याची कल्पना करण देखिल माझ्या अवाक्या बाहेरच आहे, म्हणुन मी माझ्या आईला डिस्क्राईब करुच शकत नाही. माझ्या साठी आई म्हणजेच मी आहे, ती अंनतरुपी आहे, ती ह्या चराचरात आहे, ती माझं अस्तित्व आहे आणि मी तिच अस्तित्व. मी माझ्या आईच अस्तित्व आहे ह्या विचारानेच मला शद्बात न सांगता येणारा आनंदानुभव मिळतो. 'अहं ब्राम्हास्मी' मध्ये जो आनंद आहे किंवा जी भावना आहे त्यापेक्षा कईक पटीने मला आनंद मी माझ्या आईचच अस्तित्व आहे हे म्हणण्यात आहे. आई म्हणजे मीच, तिच्या पासून वेगळा झालेला मी एक भाग. माझं ब्रम्ह म्हणजे आई, ह्या ब्राम्हाच चलत बोलतं मुर्त रूप म्हणजे आई. आई म्हणजे नुसत ब्रम्ह नाहीतर ती विष्णू देखिल आहे, माझा सांभाळ करणारी तीच आहे. ह्या संपुर्ण विश्वाच एकसंघ रुप म्हणजे माझी आई, एक चालतं बोलतं विश्वरुप म्हणजे आई.

मी लहानपणा पासुनच आईवेडा आहे, मी तिच्या भोवतीच घोटाळायचो, अगदी मोठा होई पर्यत मी कधी आई शिवाय राहीलो नाही. अजुनही तिच्या पसुन दुर रहायचा विचार केला की ते अनसिक्यूर फिलींग मला अजुनही येत. पण आता मी मोठा झालो तेव्हा ते फिलींग हे पोरकटपणाचे द्योतक आहे आणि मी पोरकट नाही असे स्वतःला समजवतो. मी "आईचा लाडका" असं माझा भाऊ म्हणतो मला नेहमी चिडवायचा (अजुनही त्याला असच वाटतं) आणि मी "आहेच मुळी' म्हटल की स्वतःच रडवेला व्हायचा आणि हे सांगायला तो आईकडे जायचा. मग आईची जी तारांबळ उडायची ते पाहुन मला वाटयच की मीच खरा आईचा लाडका आहे आणि म्हणुनच तिची तारांबळ उडते. पण आता कळतं एकच सफरचंद दोघाना हवं तेही अख्ख, वाटणी नको म्हंतल्यावर मग आईची तारांबळ उडणारच. पण तेही साध्य करण्याची किमया ही आईच जाणो.

साला, पुरूष म्हणुन जन्माला आल्याच एकच दु:ख आहे की आपल्याला आई होता येत नाही, अभागी रे अभागी. म्हणुनच स्त्री म्हणजे आई, माझी अस नाही पण कोणची ना कोणाची आई होणं स्त्रीलाच शक्य आहे. किती ते भाग्य.. तरी स्त्री जन्माला दोष देतात स्त्रीया.

पण खरा प्रॉब्लेम ईथेच आहे. स्त्री म्हणजे 'आई', मग हट्ट पुरवायला, रागवायला, मला हे असच हवं म्हणुन त्रास द्यायला आईच असते, म्हणुन मग त्याग करावा तर स्त्रीने असा आम्हा पुरषांचा बाय डिफॉल्ट समज आहे, नाही पक्की धारणाच आहे.

मला लहान मुलं आवडतात कारण त्याना फक्त आई असते, आपण जसे मोठे होतो तसे बाकी ईतर गरजांसाठी आणि अनेक इतर नाती निर्माण होतात. पण मुलांना फक्त आई असते ती असली की आणि कुणाची गरज नाही. त्यात मला मुली जास्त अवडतात असं माझ्या 'सौ'च मत आहे. म्हणजे तशा अर्थाने नाही हो... आमच्या घरातल्या पिल्लावळी मध्ये मी मुलींचे जास्त लाड करतो अस तीच मत आहे. कदाचीत खरही असेल मुली जास्त बदमाश असतात, मुलं नुसती खोडकर आणि मस्तीखोर एकंदरीत, मुली लाघवी आणि मस्का मारु असतात. आपले लाड कसे करुन घ्यायचे हे मुलींना जस्त माहीत असतं, मुलं त्या मानाने साळसूद असतात. पण विचार करता मुली ह्या उद्याच्या "आई" असतात आणि उद्या त्यांना बरच सोसायच आहे, हट्ट करण्याच त्यांच हेच वय आहे, उद्या हट्ट पुरवण्याची जबाबदारी आपसुक त्याच्यावर येणार आहे. कदाचित म्हणुनच त्यांचे जास्त लाड करावेसे वाटत असतिल. उद्या लाड पुरवतो म्हटलं तरी, उद्या एका 'आई'चे हट्ट मी काय पुरवणार, बापरे तेवढ सामर्थ्य नाही रे आपल्यात. म्हणुन ह्या सर्व आयांचे हट्ट आताच पुरवायला हवेत. माझा एक हट्ट असतो त्यांच्या कडे की मनाने आणि शरीराने आत्ताच सक्षम आणि बलवान व्हा... माझा हा एक हट्ट पुरवा, मी तुमचे सगळे हट्ट पुरवायला तयार आहे.

मी हिटलरच्या एका गोष्टीचा प्रचंड चाहता आहे, त्यानी म्हणे रुल काढला होत की प्रत्येक तरूणीने एक वर्ष शेतात राबायला हवं. का तर त्या मुळे त्या सुदृढ होतीत आणि पण येणारी पिढी सुदृढ होईल.

'आई' ह्या शब्दाचा खरा अर्थ कळालेला येवढा देशवेडा आणि येवढा द्रष्टा राजकारणी कसा काय येवढा कूप्रसिद्धीस गेला हे कोडंच आहे. (त्याला कदाचीत जाणुनबुजुन कूप्रसिद्ध केलं असवा असा मला दाट संशय आहे)

बघा मी म्हंटल होत ना आई म्हणजे विश्वरुप आहे काय आणि किती लिहाव...

कीती काही लिहण्या सारख आहे, धरती, माती, नद्या ह्यांना आपण आई का संबोधतो? लागलं, पडलो की 'आई ग्ग' का म्हणतो? अजुन काय नी काय नी किती लिहावं...

आई म्हंटल की हळवं होता येतं पण बाबा म्हंटल की नाही होता येत असं का?.. आई म्हणजे धरती आणि बाबा म्हणजे आभाळ...

हॅप्पी मदर्स डे.. मातृदिनाच्या शुभेच्छा... हे ईग्रजी डें ना देखिल महत्व आहे. आज पहील्यांदाच मी मदर्स डे म्हणुन काही लिखाण केलं आहे. आईशी तर रोजच बोलतो आणि आई बद्दल काय वाटतं हे सांगायला मदर्स डे हवा कशाला..,? मी नाही विश केलं आईला, ना ग्रिटींग... हे लिहील आहे तुमच्यासाठी...

प्रसून जोशी ने काय पर्फेक्ट लिहीलं आहे ना?..

मै कभी बतलाता नही...
कितना प्यार तुझसे करता हूं मै मां..... तुझे सब है पता... है ना... मेरी माँ...